Chleb żytni razowy na zakwasie z mąką z płaskurki i samopszy

Ten przepis na chleb żytni razowy na zakwasie z mąką z płaskurki i samopszy wymagał ode mnie trochę zawzięcia. Pierwsze trzy chleby poszły do kosza. Nie chciały urosnąć albo były kwaśne. Teraz już wiem, że proces fermentacji trwał za długo, dlatego chleb był kwaśny. Po pierwsze trzymałam rozczyn w lodówce w zbyt niskiej temperaturze, a po drugie nie podgrzewałam ciasta na chleb w piekarniku.

Ułatwiłam też sobie życie i wszystkie mąki, w dogodnych dla mnie proporcjach) najpierw wymieszałam w dużym szklanym pojemniku, z którego później odmierzam odpowiednią ilość potrzebną do wypieku. Czasami używam tylko mąki orkiszowej.

Na końcu wpisu podaję krok po kroku jak przygotować ten chleb w urządzeniu Thermomix™, do którego przeżywam drugą miłość :-). Wymieszanie ciasta zajmuje tylko 2 minuty, do tego urządzenie samo się myje, a cała procedura zajmuje nie więcej niż 5 minut. 

Bardzo zależało mi na tym, żeby nie dodawać drożdży, bo naturalna fermentacja zakwasu przyczynia się do usuwania licznych związków o działaniu rakotwórczym: azotanów, azotynów, a przede wszystkim toksyn pleśniowych. Dopiero zastosowanie poniższych kroków spowodowało, że chleb żytni razowy na zakwasie z mąką z płaskurki i samopszy wyśmienicie smakuje, ma elastyczną konsystencję, nie kruszy się, nie jest kwaśny i nie trzeba na niego czekać całą dobę.

Zaczynam przygotowania o dziewiątej rano i na wieczór mam już cieplutki, pachnący chlebek na kolację.

Rozczyn przechowuję w lodówce w półlitrowym szklanym słoiku w temperaturze nie mniejszej niż 8 stopni.

• Rozczyn – do pierwszego wypieku najlepiej jest go otrzymać od kogoś, kto już sam wypieka taki chlebek (daj mi znać jeśli jesteś z Warszawy, chętnie się podzielę).
• 2-3 łyżki mąki żytniej (najlepiej typ 2000) do rozruszania zakwasu.
• 0,5 kg mąki (np. żytnia razowa, żytnia pytlowa, mąka z samopszy, mąka z płaskurki, gryczana, mąka konopna (max 2 łyżki), mąka orkiszowa),
• 1,5 łyżeczki soli,
• Około 250-300 ml ciepłej wody w zależności od tego jakie opcjonalne składniki wybierzesz.

Opcjonalnie do wyboru: płatki owsiane (2 łyżki), pestki słonecznika (garść), pestki dyni (garść), czarnuszka (łyżka), kminek (łyżeczka), mak (łyżka), ziarenka chia (2 łyżki), siemię lniane świeżo zmielone (łyżka).

Przygotowanie:

Przygotowanie rozczynu:

Wyjąć zakwas  z lodówki, dodać do słoika kilka łyżek ciepłej wody i 2-3 łyżki mąki żytniej (najlepiej typ 2000). Wymieszać, przykryć ściereczką i odstawić w ciepłe miejsce. Ja odstawiam na kaloryfer, albo od czasu do czasu podgrzewam w piekarniku (30-40 stopni). Pozostawić do wyrośnięcia aż podwoi swoją objętość (około 4-5 godzin).

Przygotowanie ciasta:

1. Wyrośnięty rozczyn i wszystkie wymienione składniki (oprócz ziarenek) umieścić w misce, w której będziemy wyrabiać chleb. Można użyć tylko mąki orkiszowej, albo pomieszać ją z wyżej wymienionymi mąkami. Przy czym mąkę konopną czy płatki owsiane traktować jako niewielki dodatek. Dokładnie wymieszać. Odłożyć do półlitrowego słoika ok. 3-4 łyżek ciasta i schować do lodówki. Będzie to zakwas do następnej porcji chleba.
2. Do pozostałej ilości ciasta można dodać według uznania ziarna: słonecznika/czarnuszki/dyni itp. Wymieszać i przełożyć do nasmarowanej tłuszczem (ja używam masła klarowanego lub smalcu) i posypanej mąką foremki. Ja używam szklanej keksówki o wymiarach 27x11x7 cm. Podana w przepisie ilość ciasta napełni taką foremkę do 2/3 objętości.
3. Posypać płatkami owsianymi/czarnuszką/makiem itp. według uznania.
4. Odstawić ciasto na około 6 godzin, aż urośnie po brzegi. Chleb wyrośnie szybciej jeżeli odstawimy go w ciepłe miejsce. Ja ustawiam foremkę z ciastem na drewnianej deseczce na kaloryferze lub umieszczam w piekarniku, który podgrzewam od czasu do czasu do 30-40 stopni. Często już po 3-4 godzinach ciasto jest gotowe do pieczenia. Chleb wyrasta w różnym tempie. Zależy to od jakości mąki.
5. Piec w piekarniku, na średnim poziomie, w temp. 195 st. C ok. 50 min.
6. Po upieczeniu wyjąć chleb z foremki na kratownicę, przykryć ściereczką i… jeśli dasz radę :-),  poczekać aż wystygnie. Mnie zdarza się to rzadko ?

Uwaga. Jeżeli chcemy mieć gotowy chleb na kolację, to całą procedurę rozpoczynamy najpóźniej ok. 9 rano.

Rozczyn można przechowywać w lodówce do 14 dni. Kolejny wypiek chleba najlepiej jednak zrealizować w ciągu siedmiu dni. Jeśli nie będzie to możliwe, polecam po tygodniu go „odświeżyć” – wyjąć rozczyn z lodówki, dodać 2 łyżki żytniej mąki, 2 łyżki ciepłej wody, wymieszać i odstawić na 4-5 godzin, aż zacznie pracować. Po tym czasie schować odświeżony rozczyn do lodówki.

Jeżeli przewidujesz, że przez dłuższy czas nie będziesz piec chleba zamroź rozczyn. Przed kolejnym wypiekiem odśwież go dwa razy.

Zobacz na filmie jaka powinna być konsystencja ciasta na chleb żytni na zakwasie.

Przepis na Termomix:

1. Do naczynia miksującego wlać wodę, dodać rozczyn, mąkę i 1,5 łyżeczki soli.
2. Wyrobić ciasto 2 minuty/obroty interwał.
3. Odłożyć 2 łyżki rozczynu do słoika i schować do lodówki.
4. Do pozostałego ciasta dodać pestki/ziarenka według uznania.
5. Wymieszać 20 sekund/obroty interwał.
6. Przełożyć ciasto do wysmarowanej tłuszczem i oprószonej mąką keksówki.
7. Poczekać do wyrośnięcia.
8. Piec ok. 50 minut w temperaturze 195 st.

Smacznego!